Leverage là gì? Tìm hiểu về đòn bẩy trong giao dịch tài chính

Đòn bẩy trong Forex, Chứng khoán, Crypto nên sử dụng như thế nào? Cách quản lý rủi ro khi dùng đòn bẩy tốt nhất? Hiểu rõ hơn về đòn bẩy

1. Đòn bẩy là gì? Leverage là gì?

Leverage, còn được gọi là đòn bẩy tài chính, là một hình thức giúp bạn có thể giao dịch với số tiền lớn hơn số tiền bạn đang có. Giả sử bạn có 100 USD, và loại tài sản giao dịch có thể sử dụng đòn bẩy lên 5 lần, thì bạn có thể đặt lệnh với trị giá lên đến 500 USD.

Trong đầu tư tài chính, đòn bẩy là công cụ phổ biến, cần thiết tuy nhiên cách sử dụng đòn bẩy hợp lý không phải nhà đầu tư nào cũng nắm được.

Một số vấn đề thường gặp khi dùng đòn bẩy bao gồm:

• Rủi ro đóng lệnh giao dịch do thị trường biến động ngược chiều
• Lãi suất đòn bẩy ở mỗi loại tài sản giao dịch khác nhau
• Tỉ lệ đòn bẩy ở mỗi loại thị trường khác nhau

Các nhà đầu tư khi nhắc đến đòn bẩy thường nói “đòn bẩy là con dao hai lưỡi”, và trong bài viết này mình sẽ hướng dẫn bạn đọc cách dùng đòn bẩy hiệu quả nhất, bao gồm cách hoạt động của đòn bẩy,  cách chơi margin, khi nào nên dùng đòn bẩy và quản lý rủi ro như thế nào.

Gợi ý: Bạn có thể giao dịch với đòn bẩy không tốn lãi suất vay trên các thị trường CFD. Tìm hiểu thêm tại đây.

2. Hiểu rõ hơn về đòn bẩy (Leverage)

Để sử dụng đòn bẩy, các sàn môi giới thường yêu cầu bạn ký quỹ một khoản tiền (gọi là tiền ký quỹ, hay margin), để “làm tin” và hỗ trợ bạn thực hiện giao dịch với trị giá lớn hơn. Nói đơn giản, bạn sẽ ký quỹ một số tiền nhỏ trong giao dịch của mình, và sàn môi giới sẽ cho bạn vay số tiền còn lại.

Tổng trị giá giao dịch của bạn so với số tiền ký quỹ được gọi là tỷ lệ đòn bẩy.

Ví dụ, bạn muốn mua 100 cổ phiếu A với nhà môi giới X ở mức giá 100,000 VND mỗi cổ phiếu.

Theo cách thông thường, bạn cần thanh toán 10 triệu VND (100 x 100,000 VND) để mua số lượng cổ phiếu này (chưa tính hoa hồng và phí giao dịch).

Nếu cổ phiếu A tăng giá 10%, vậy mỗi cổ phiếu A sẽ có giá 110,000 VND. Như vậy bạn kiếm được số tiền lời là 1 triệu đồng. Tỷ lệ lợi nhuận là 10%.

Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện giao dịch này theo cách khác nếu nhà môi giới cung cấp cho bạn đòn bẩy. Giả sử bên môi giới cung cấp tỷ lệ đòn bẩy tối đa cho cổ phiếu A là 1:20, nghĩa là bạn chỉ cần số tiền ký quỹ 5% để mua cùng số lượng cổ phiếu trên.

Lúc này, bạn chỉ cần 500,000 VND để thực hiện giao dịch. Nếu cổ phiếu A tăng 10%, bạn vẫn kiếm được số tiền lời là 1 triệu đồng. Tỷ lệ lợi nhuận là 300%.

3. Các loại đòn bẩy

Đòn bẩy rất phổ biến trên các thị trường phái sinh như CFD, nghĩa là bạn có thể giao dịch các loại tài sản dựa trên thị trường cơ sở, nhưng không sở hữu tài sản đó. 

Bên cạnh thị trường phái sinh, các công ty môi giới cũng cung cấp đòn bẩy cho các thị trường khác như cổ phiếu, quyền chọn, quỹ ETF trên thị trường cơ sở.

Hai loại đòn bẩy này hoạt động theo cách khác nhau, tuy nhiên chúng đều có điểm chung là khuếch đại giá trị giao dịch, tăng tiềm năng cả về lợi nhuận và rủi ro.

4. Các thị trường có thể dùng đòn bẩy

Bạn có thể giao dịch đòn bẩy trên nhiều thị trường (tài sản) khác nhau:

❤️ Đòn bẩy trong chỉ số chứng khoán

Chỉ số chứng khoán là thước đo hiệu suất hoạt động của một nhóm các loại chứng khoán, một khu vực hay một ngành nghề nào đó. Các chỉ số chứng khoán phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam gồm: SP500, Dowjone, Nasdaq, VN30.

Tỷ lệ đòn bẩy phổ biến: 1:20

❤️ Đòn bẩy trong Forex – Ngoại hối

Forex là việc mua và bán các cặp tiền tệ để kiếm lợi nhuận, là thị trường tài chính lớn nhất toàn cầu. Mỗi biến động nhỏ trên các cặp tỷ giá có thể đem lại lợi nhuận cho nhà đầu tư khi áp dụng đòn bẩy. 

Tỷ lệ đòn bẩy phổ biến: 1:200

❤️ Đòn bẩy tiền điện tử

Tiền điện tử có thể dùng đòn bẩy tương tự thị trường ngoại hối, giúp nhà đầu tư giao dịch mua Bitcoin, Ethereum với số lượng lớn hơn số tiền họ có.

Tỷ lệ đòn bẩy phổ biến: 1:5

5. Ưu điểm và Khuyết điểm của đòn bẩy

Đến đây, bạn đã hiểu đòn bẩy hoạt động như thế nào, và có thể sử dụng trong các thị trường nào. Dùng đòn bẩy là một trong những công cụ đắc lực nhất trong giao dịch chỉ số, forex, tiền ảo.

Khuếch đại lợi nhuận

Bạn chỉ cần một phần tiền nhỏ để giao dịch ký quỹ và có thể nhận lại số tiền lợi ngang với hình thức đầu tư truyền thống. 

Tăng cơ hội đầu tư

Dùng đòn bẩy sẽ giúp lưu lượng tiền mặt của bạn dư dả hơn, có thể mở nhiều giao dịch hơn và thêm nhiều cơ hội kiếm tiền hơn.

Bán khống

Các loại tài sản phái sinh có đòn bẩy còn có một khả năng kiếm tiền nữa đó là Bán Khống: Bạn có thể kiếm tiền trong các thị trường đang đi xuống bằng cách đặt lệnh Bán trước và Mua lại sau. Đây gọi là bán khống (short/ Sell).

Bên cạnh lợi ích, bạn cũng phải cân nhắc các mặt khuyết điểm của đòn bẩy. Đây là một số vấn đề bạn cần xem xét:

Khuếch đại rủi ro

Đòn bẩy có thể khuếch đại lợi nhuận và cả rủi ro, bởi vì số tiền ký quỹ ban đầu của bạn rất ít so với giá trị giao dịch, trong tình huống thị trường biến động ngược chiều, bạn có thể gặp rủi ro cháy tài khoản nếu không dùng các biện pháp quản lý rủi ro. Vì vậy, trong mọi giao dịch có đòn bẩy, bạn phải sử dụng các công cụ quản lý rủi ro như Stop Loss, Stop Limit..

Không sở hữu đặc quyền như thị trường cơ sở

Khi giao dịch đòn bẩy, đồng nghĩa với các đặc quyền như hưởng cổ tức (cổ phiếu), quyền biểu quyết cổ đông,…đều bị giới hạn.

Margin call

Lệnh margin call xảy ra khi thị trường biến động ngược chiều với giao dịch của bạn (giả sử bạn đặt lệnh mua vào, nhưng thị trường lại đi xuống), lúc này bạn cần bổ sung thêm nguồn tiền vào tài khoản để duy trì lệnh giao dịch. Nếu số dư trong tài khoản không đủ, bạn có thể thoát giao dịch (chủ động) hoặc bị ngừng giao dịch (do sàn thực hiện lệnh margin call).

6. Cách sử dụng đòn bẩy trên các thị trường khác nhau và kinh nghiệm thực tế

Vì bản thân mình tham gia đầu tư ở nhiều thị trường khác nhau (chứng khoán, crypto và Forex), mình sẽ chia sẻ cách sử dụng đòn bẩy mình đang áp dụng.

Cách sử dụng đòn bẩy trong giao dịch chứng khoán trong nước

Như bạn biết, thị trường chứng khoán cơ sở trong nước đang trong giai đoạn thăng hoa, rất nhiều nhà đầu tư đang giao dịch ký quỹ để tận hưởng cơn sốt này. Theo số liệu thống kê, tỉ lệ vay margin trong tháng 4 lên đến 101,4 nghìn tỷ VND, gần chạm mức trần theo quy định nhà nước. Đây là tình trạng rất báo động, rủi ro lớn khi thị trường điều chỉnh. 

Nếu bạn muốn giao dịch chứng khoán trong nước bằng cách chơi margin, bạn cần cân nhắc các vấn đề sau:

Lựa chọn sàn môi giới đủ uy tín (1) và có mức lãi suất vay margin thấp nhất và phí giao dịch cạnh tranh nhất (2). Để tham khảo lãi suất vay margin chứng khoán Việt Nam khoảng 9% -18% tùy công ty môi giới.

Xác định tỷ lệ rủi ro chấp nhận được của bạn. Giả sử bạn đầu tư 20 triệu VND vào chứng khoán Việt Nam và có thể chấp nhận rủi ro lên đến 50% (mất 10 triệu), lúc này bạn có thể dùng tỷ lệ đòn bẩy theo công thức của New York University và AQR Capital Management:

Tỷ lệ đòn bẩy tối ưu = 1/ [(rủi ro)x(rủi ro)] = 4 lần.

Lưu ý: tùy mỗi nhà đầu tư mà tỷ lệ này sẽ khác nhau, đối với cá nhân hiện tại mình duy trì tỉ lệ đòn bẩy thấp hơn mức 1:2 trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Cách sử dụng đòn bẩy trong giao dịch chứng khoán quốc tế

Hiện nay, nếu bạn muốn đầu tư chứng khoán quốc tế, chứng khoán Mỹ hoặc các chỉ số chứng khoán thì bạn chỉ có thể đầu tư theo hình thức phái sinh CFD. Trên thực tế người Việt Nam gần như không thể mua chứng khoán quốc tế trên thị trường cơ sở. 

Cách tốt nhất khi chơi margin chứng khoán quốc tế, bạn cần:

Chọn sàn môi giới chứng khoán quốc tế uy tín (được cấp phép từ FCA, ASIC, CySEC), phí giao dịch cạnh tranh, không thu lãi suất chơi margin và phí qua đêm thấp.

Tuy rằng các sàn môi giới cung cấp tỷ lệ đòn bẩy tối đa lên đến 1:20, nhưng bạn cần áp dụng công thức tính tỷ lệ đòn bẩy tối ưu ở trên để xác định nên dùng bao nhiêu đòn bẩy.

 👉 Giao dịch chứng khoán quốc tế với Mitrade

Cách sử dụng đòn bẩy trong giao dịch Forex

Forex là thị trường có đòn bẩy rất cao, có thể lên đến 1:3000. Nếu bạn áp dụng đòn bẩy tối đa, mình đảm bảo lệnh đa số các giao dịch của bạn có thể gặp margin call trong vòng vài phút giao dịch. Do đó, bạn cần dùng tỷ lệ đòn bẩy thấp hơn. Đây là một vài gợi ý về tỉ lệ đòn bẩy ở các cặp tỷ giá cho người mới:

• Các cặp chính: tối đa 1:5
• Các cặp phụ: tối đa 1:3

(Thậm chí, bạn có thể giao dịch với đòn bẩy 1:1)

7. Quản lý rủi ro trong giao dịch có đòn bẩy

Sau khi biết được cách khai thác đòn bẩy tối ưu nhất, điều tiếp theo bạn cần làm là quản lý rủi ro trong mọi giao dịch. Vấn đề này cũng rất đơn giản vì hầu như các sàn giao dịch đã cung cấp nhiều công cụ quản lý rủi ro có sẵn để bạn dùng, ví dụ như:

• Lệnh dừng lỗ (Stop Loss) : Bạn đặt mức giá mà bạn mong muốn ngừng giao dịch khi giá giảm để giới hạn thua lỗ. Trên bảng điều khiển đặt lệnh giao dịch, bạn có thể bật, tắt, đặt mức giá dừng lỗ rất đơn giản.
•  Lệnh chốt lời (Take Profit): Bạn đặt mức giá mà bạn mong muốn ngừng giao dịch khi giá tăng để thu lợi nhuận. Lệnh chốt lời cũng nằm trong bảng điều khiển đặt lệnh giao dịch.
• Cảnh báo giá (Price alert): Bạn cài đặt thông báo theo dõi giá tài sản, khi mức giá chạm đến một ngưỡng nào đó thì sẽ nhận được tin nhắn để đưa ra quyết định giao dịch.
• Lệnh giới hạn (Limit Order): Bạn đặt lệnh mua và bán theo mức giá mình muốn để hạn chế bất lợi khi giá biến động.
• Công cụ chống số dư âm ( Negative Balance Protection): Trên một vài sàn giao dịch Forex có áp dụng sẵn công cụ chống số dư âm để tài khoản của bạn không bị thua lỗ quá mức 0. 

Kết luận

Hy vọng sau bài viết nầy, bạn sẽ hiểu rõ đòn bẩy là gì. Theo góc nhìn cá nhân, nhà đầu tư mới không nên sử dụng đòn bẩy lớn trên tất cả các thị trường, chỉ nên dừng ở mức 1:2 là đủ. Để làm quen với cách sử dụng đòn bẩy và làm chủ được đòn bẩy, bạn nên mở tài khoản Demo miễn phí để luyện tập giao dịch trước khi dùng đòn bẩy trên thị trường thật nhé!